Bij beeldhouwwerken kunnen we denken aan Michelangelo (di Lodovico Buonarroti Simoni) die uit een blok marmer een historische beeld (David) tevoorschijn tovert. Maar ook aan Robert Rauschenberg die met hout, textiel, ijzerdraad, gras, papierknipsels, metaal, gloeilampen plus een kussen en opgezette haan een nieuwe compositie (Odalisk) creëert. Beide werken vallen onder de categorie kunst, sculpturen. Ongeacht uitvoering, vorm of herkenbaarheid; een kunstwerk dat letterlijk ruimte inneemt, driedimensionaal is, is een sculptuur oftewel kunstbeeld.
De woorden beeldhouwer en beeldhouwen verwijzen naar het traditionele proces van een kunstwerk uit één blok steen houwen (hakken). Deze beeldhouwwerken, kortweg beelden en sculpturen genoemd, ontstaan door materiaal te verwijderen. Als het resultaat bereikt wordt door een flexibel kneedbare, plastische massa te modelleren – bijvoorbeeld klei, was of gips – dan spreken we van een plastiek. En wanneer een combinatie aan materialen of lagen wordt samengevoegd (geassembleerd) tot één geheel, noemen we dit een assemblage.
Wanneer principes en denkbeelden worden vertaald in vormen en kleuren, ritmes en contrasten valt het werk - net als in de schilderkunst - onder abstracte kunst. En, wanneer de zichtbare werkelijkheid duidelijk verbeeld is, is het figuratieve kunst.
Bekijk alle kunstRuimtelijke kunst is een kostbare discipline
Anders dan in de schilderkunst, blijft de beeldhouwkunst lange tijd statisch. Het klassieke karakter en de barokachtige stijl voeren tot ver in de negentiende eeuw de boventoon. Daarnaast staat de ruimtelijke kunst lange tijd op een lager plan dan de andere - beter betaalbare - disciplines. De kosten voor de uitvoering liggen namelijk veel hoger en het materiaal is minder geschikt als verhalend element.
Hoewel Honoré Daumier satirische bustes uit klei vervaardigd en de Franse parlementariërs als model neemt voor zijn politieke karikaturen. De welgestelde Edgar Degas vangt de voor hem fascinerende en sensuele bewegingen van vrouwen (vaak balletdanseressen) in gips en bijenwas. Voor zijn wereldberoemde Danseresje van veertien (1878-81) gebruikt hij echt mensenhaar en een stukje tutu van zijde; voor zijn tijd zeer vooruitstrevend.
‘Door de komst van nieuwe technieken en materialen maakt de beeldhouwkunst een inhaalslag’
De industrialisatie biedt meer baanbrekende kunstenaars de kans om inhoudelijk artistiek bezig te zijn met deze discipline. Door de komst van nieuwe technieken en materialen maakt de beeldhouwkunst een inhaalslag, waardoor de tendensen meer parallel gaan lopen aan die in de schilderkunst. Beeldend kunstenaars willen nu eenmaal continu vernieuwen, innoveren en experimenteren. Met als gevolg dat zij steeds vaker hun handtekening zetten onder zowel schilderijen als beelden en sculpturen en de grenzen daartussen zelfs laten vervagen.
Ongeschreven regels overboord
In de zoektocht om zonder beperkingen te kunnen werken en te creëren, worden in de moderne kunst de ongeschreven regels steeds verder overboord gegooid. Met name in de driedimensionale kunst hebben Pablo Picasso’s inventiviteit en lef - om te spelen met de meest uiteenlopende materialen - veel impact. Zijn stokbeeldjes (gemaakt van houten latten die hij in brons laat gieten) en smeedijzeren abstracte sculptuur, Hoofd uit 1931, zijn van groot belang geweest voor de ontwikkeling van de moderne sculpturen. Zijn expressionistisch geconstrueerde beelden worden gezien als voorlopers van de vele metalen sculpturen die vervolgens wereldwijd zijn vervaardigd.
Joan Miró is een ander voorbeeld van een kunstenaar uit de twintigste eeuw die zowel op canvas als in 3D zijn talent beheerst. Na zijn veertigste ontpopt hij zich als een meester in assemblages (samengevoegde kunstbeelden) van voorwerpen uit de natuur of onbeduidende dingen uit het dagelijks leven. Verder werkt hij graag in (beschilderd) brons, waarin hij zijn typische, organische vormen, sprekende kleuren en krachtige lijnen goed tot uitdrukking kan brengen. ‘My figures underwent the same simplification as my colors. Simplified as they are, they are more human and more alive than they would be if represented in all their detail’, aldus een uitspraak van de man zelf.
‘Simplified as they are, they are more human and more alive than they would be if represented in all their detail’
Als tegenhanger van Miró’s volumineuze gestalten met ronde, sensuele vormen kunnen we kijken naar de langgerekte beelden van tijdgenoot Alberto Giacometti. Een vertegenwoordiger van het surrealisme die aan de wieg staat van het existentialisme, een stroming waarin individuele vrijheid, verantwoordelijkheid en subjectiviteit centraal staan. De weergave van het menselijk lichaam vormt de rode draad door het portofolio van Giacometti.
Dit zien we ook in de duidelijk gedefinieerde beeldtaal van de hedendaagse kunstenaar Jesus Curiá. Zijn metalen sculpturen hebben een bijzondere aantrekkingskracht, een zweem van zowel mysterie als herkenning, die resoneert met de diepte van onze ziel. Kunst moet alle zintuigen prikkelen, moet raken.
Combine paintings en assemblages
De eerdergenoemde Robert Rauschenberg, die wordt gezien als de pionier van pop-art, brengt eerst het 3D-effect in zijn schilderijen door met fysieke objecten en stoffen meer reliëf (tastbare textuur) in zijn werk te brengen. Vanaf halverwege twintigste eeuw maakt hij vooral deze combine paintings en assemblages, waarvoor hij gewone, irrelevante voorwerpen gebruikt, soms zelfs nog werkende apparaten, zoals knipperende lampen, elektrische ventilatoren en radio's.
De eveneens Amerikaanse ontwerper, schilder, beeldhouwer en product designer Brian Donnelly, aka KAWS, is beslist een van de meest prominente en productieve kunstenaars van de nieuwe pop-art generatie. Rondom het millennium is hij wereldberoemd geworden met zijn eigenzinnige, abstracte sculpturen van bekende stripfiguren in glasvezelversterkte kunststof of vinyl. De soms megagrote kunstbeelden hebben, mede door de sterk gestileerde, monotone uitvoering en twee grote X-en in plaats van ogen, een meer ontroerende en melancholische uitstraling dan de originele karakters.
‘De soms megagrote kunstbeelden hebben een meer ontroerende en melancholische uitstraling dan de originele karakters’
De moderne sculpturen van Mo Cornelisse (Mo&Co) zijn ook éénkleurig. Ze combineert haar liefde voor het traditionele ambacht met hedendaagse technieken; altijd spelend met de grenzen in vorm en materiaal, altijd met een sterk eigen signatuur. De kunstwerken van deze gepassioneerde ceramiste zijn unieke stukken die zich onderscheiden door hun opmerkelijke eenvoud.
De installaties en glazen sculpturen van Ai Weiwei - een cultureel figuur van internationale allure, een activist, architect, curator, filmmaker en multidisciplinaire kunstenaar uit China - zijn absoluut conceptuele kunst. Ze vragen dringend om een enerverende dialoog tussen de hedendaagse wereld en traditionele Chinese denk- en productiewijzen. Zijn Glass Sculptures - Study of Perspective verwijst naar een fotoserie die sinds 1995 wordt gemaakt, waarin Weiwei zijn middelvinger uitsteekt naar machtsinstellingen over de hele wereld.
Goed voor gelukshormonen
Galerie AbrahamArt heeft beeldhouwwerken van de genoemde hedendaagse kunstenaars in collectie. Deze zijn op locatie in Eindhoven en Amsterdam te bewonderen en op de website is een hele sectie gewijd aan sculpturen.
Kunst sculpturen kopen, lenen of huren is goed voor onze gelukshormonen. Kunst is goed voor de gezondheid. Zowel fysiek als mentaal. Ongeacht uitvoering, vorm of herkenbaarheid, kijken naar kunst - dus ook naar kunstbeelden - stimuleert de productie van dopamine en endorfine.
De beste manier om een kunstwerk te beoordelen blijft natuurlijk de plek waarvoor het uiteindelijk bedoeld is, daarom werkt de galerie met een mooie kunstuitleenformule. Eventuele proefplaatsingen zijn gratis en vrijblijvend te regelen.
